Τι είναι λοιπόν ψυχική υγεία; Δρ Λυράκος Γεώργιος MSc, PHd, CPsychol

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, ως υγεία, ορίζεται όχι μόνο η απουσία νόσου αλλά και η κατάσταση της ψυχοκοινωνικής ευεξίας. Οι Willis και Campbell (1992) μέσα από ένα σύνολο ορισμών καταλήγουν στο συμπέρασμα  ότι η ψυχική υγεία «είναι μία θετική κατάσταση πνευματικής ευεξίας στην οποία τα άτομα αισθάνονται βασικά ικανοποιημένα από τον εαυτό τους, τους ρόλους τους στη ζωή και τις σχέσεις τους με τους άλλους». Συχνά λοιπόν ο όρος «ψυχική υγεία» ταυτίζεται με την «ψυχική ευεξία.»
Για να μπορέσουμε όμως να καταλάβουμε τον όρο ψυχική υγεία θα πρέπει να αποδεχτούμε πρώτα πως αποτελεί μια πολυπαραγοντική έννοια, που εμπεριέχει :

• την απουσία αρνητικών συναισθημάτων (όπως το άγχος και η κατάθλιψη),
• την παρουσία θετικών συναισθημάτων,  
• την ικανοποίηση από την ζωή (εννοώντας τη θετική αυτοεκτίμηση), καθώς και
• την ύπαρξη καλής γνωστικής λειτουργίας (χρόνος αντίδρασης στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος) (McAuley and Rudolph, 1995).

Δίνοντας λοιπόν ορισμό στα αρνητικά συναισθήματα, μπορούμε να ορίσουμε το ως τη δυσάρεστη συναισθηματική κατάσταση, που περιλαμβάνει αισθήματα φόβου σε περιπτώσεις κινδύνου στις οποίες η πηγή είναι άγνωστη σε ένα μεγάλο βαθμό ή μη αναγνωρίσιμη (Μάνος, 1998). Στις περισσότερες περιπτώσεις το άγχος αποτελεί μια κοινή αντίδραση που σε κάποιο βαθμό υπάρχει στους περισσοτέρους ανθρώπους με την μορφή της υπερβολικής αντίδρασης σε ήπια στρεσογόνα γεγονότα. Όταν αυτό το στρες συνεχίζει να υπάρχει για μεγάλο διάστημα ή εμφανίζεται συχνά, μπορεί να συσχετιστεί με αρνητική επίδραση στη ποιότητα ζωής και με προβλήματα στην υγεία των ατόμων. Παράλληλα το στρες  έχει βρεθεί πως συνδέεται με την κατάθλιψη, την οξυθυμία, την επιθετικότητα το νευρωτισμό και την αίσθηση της προσωπικής δυστυχίας (Θεωδοράκης, 2010).
Επιστρέφοντας στο άγχος, μπορούμε να το διαχωρίσουμε σε δύο είδη που είναι:
α) το άγχος προδιάθεσης που αποτελεί βασικό γνώρισμα της προσωπικότητας και
β) το άγχος κατάστασης που αποτελεί μια πρόσκαιρη συναισθηματική διαταραχή (Cattell & Sheier, 1961).
Προχωρώντας στο δεύτερο κομμάτι της ψυχικής υγείας και για  να ερμηνεύσουμε τα θετικά συναισθήματα, θα πρέπει να ερμηνεύσουμε πρώτα κάποια από τα αρνητικά που σχετίζονται με την αυτοεκτίμηση και συγκεκριμένα την κατάθλιψη, που θεωρείται ως η συχνότερη παρατηρούμενη ψυχική διαταραχή και ορίζεται ως μια συναισθηματική κατάσταση έντονης και επίμονης λύπης. Η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από αισθήματα απόγνωσης και αποθάρρυνσης. Συνδέεται επίσης με την χαμηλή αυτοεκτίμηση, την αβεβαιότητα για το μέλλον και την παραίτηση του ατόμου από τις κοινωνικές σχέσεις.
Τέλος η καλή γνωστική λειτουργία έχει να κάνει σε μεγάλο βαθμό με το στρες, καθώς όσο μεγαλύτερο είναι το στρες τόσο περισσότερο παρατηρούνται διαταραχές στη μνήμη και την αντίληψη των ατόμων (Lyrakos et al, 2016)

Βιβλιογραφία 

1. Cattell, R.B., & Scheier, I.H. (1961). The meaning and measurement of neuroticism and anxiety. New York: Ronald.
2. Lyrakos,G., Tsioumas N., et al (2016) Depressive Pseudodementia in Greek Patients: How can Differential Diagnosis Lead to Early Diagnosis. European Psychiatry. (In Press) 
   
3. McAuley, E., & Rudolph, D. (1995). Physical activity, aging and psychological wellbeing. Journal of Aging and Physical Activity, 3: 67-96.
4. Willis, J., & Campbell, L. (1992). Exercise psychology. Champaign II, Human Kinetics.
5. Μάνος, Ν. (1998). Βασικά στοιχεία κλινικής ψυχιατρικής. Θεσσαλονίκη:University Studio Press.
6. Θεωδοράκης, Γ. (2010). Άσκηση, Ψυχική υγεία και ποιότητα ζωής. Θεσσαλονίκη: Χριστοδουλίδη.